استخدام قراردادی چیست؟

استخدام قراردادی چیست؟

در دنیای حرفه‌ای ایران با سه مدل استخدامی مواجه هستیم:استخدام پیمانی،رسمی و قراردادی. قبل از آشنایی با این که استخدام قراردادی چیست، باید بدانید که استخدام رسمی همان داشتن شغل دائم و ثابت همراه با بیمه و مزایا است و عمدتا ویژه سازمان‌های دولتی است. در استخدام پیمانی، افراد یا مؤسسات به‌ صورت موقت و طی مدت زمان معین استخدام می‌شوند. نیروهای پیمانی در طول مدت استخدام خود شامل بیمه می‌شوند.

قانون وزارت کار در طی مصوبه‌ای، تعدادی از مشاغل مانند آشپزی و تهیه غذا، آرایشگری، نظافت و شغل‌هایی از این دست را به‌عنوان مشاغل خدماتی معرفی و اعلام کرد که افراد در این مشاغل می‌توانند به‌صورت قراردادی فعالیت کنند. معمولا فعالیت‌های پشتیبانی هم شامل استخدام‌های قراردادی می‌شوند. کارکنان قراردادی به‌خصوص اگر در ادارات و سازمان‌های دولتی مشغول‌ به‌ کار باشند، از نظر بیمه مشمول قانون تامین اجتماعی کشور و از نظر اداری مشمول قانون وزارت کار می‌شوند.

شرایط استخدام قراردادی چیست؟

به‌کارگیری نیروهای قراردادی در سازمان‌های دولتی در بند «ه‍» قانون برنامه پنجم توسعه آورده شده اشت و همچنین شرایط آن به دقت در ماده ۳۲ قانون مدیریت خدمات کشوری تبیین شده است. طبق این قانون برای شرایط استخدام قراردادی، هیچ مرکز و اداره دولتی نمی‌تواند بیشتر از ۱۰٪ کل پست‌های سازمانی مصوب خود، نیروی قراردادی استخدام کند.

اگر شما قصد دارید به‌عنوان نیروی قراردادی به استخدام مراکز دولتی یا غیردولتی درآیید، باید به شرایط استخدام قراردادی توجه داشته باشید که مانند کارکنان رسمی مشمول پاداش و مزایا نمی‌شوید و مجموع حقوق دریافتی طبق قانون کار محاسبه خواهد شد.

انواع استخدام قراردادی

طبق ماده ۷ قانون کار، قرارداد کار، قراردادی است کتبی یا شفاهی که به موجب آن، کارگر در قبال دریافت حق‌ العمل، کاری را برای مدتی موقت یا مدتی غیرموقت برای کارفرما انجام می‌دهد. قرارداد کار دو طرف دارد؛ شخصی حقیقی به‌عنوان کارگر و شخصی حقیقی یا حقوقی به‌عنوان کارفرما.

از نظر حقوقی دو دسته قرارداد کار داریم. قراردادهای دولتی و قراردادهای شرکت‌های خصوصی. استخدام قراردادی در ادارات دولتی مختص کارهای خدماتی و پشتیبانی است.

در شرکت‌های خصوصی، قراردادها به دو صورت دسته‌ بندی می‌شوند، از نظر مدت قرارداد و از نظر ساعات کار. از نظر مدت قرارداد، سه نوع قرارداد داریم که در زیر به معرفی آن‌ها می‌پردازیم.

۱. قرارداد موقت در استخدام قراردادی چیست؟

در قرارداد موقت تاریخ شروع و پایان قرارداد و میزان دستمزد، متناسب با این زمان معین می‌شود. این قراردادها با فرارسیدن موعد نهایی به پایان می‌رسند و در صورتی که اقدامی رسمی جهت تمدید یا تجدید قرارداد صورت نگیرد، کارگر نباید به کار خود ادامه دهد.

با توجه به شرایط استخدام قراردادی تمدید یا تجدید قراردادهای موقت حتی در صورت تکرار به منزله دائمی‌ شدن آن نخواهد بود.

۲. قرارداد غیرموقت در استخدام قراردادی چیست؟

در قراردادهای غیرموقت، زمان آغاز قرارداد ذکر می‌شود اما زمانی برای پایان آن در نظر گرفته نمی‌شود. این قراردادها عمدتا برای مشاغلی در نظر گرفته می‌شوند که ماهیتی دائمی دارند و از نظر قانون کار هم افراد تحت این قرارداد، کارگر دائمی محسوب می‌شوند. فسخ یک‌ طرفه قراردادهای غیرموقت امکان‌پذیر نیست و برای به‌ پایان‌ رسیدن آن، به ایجاد شرایط یا انجام ترتیبات مشخصی احتیاج است.

۳. قرارداد انجام کار معین در استخدام قراردادی چیست؟

قراردادهای انجام کار معین بر اساس تعهدی برای انجام یک فعالیت مشخص شکل می‌گیرند و با به‌ پایان‌رسیدن کار و دریافت حق‌ الزحمه به پایان می‌رسند. از نظر قانونی، امکان فسخ یک‌طرفه برای قراردادهای انجام کار معین نیز وجود ندارد.

گفتیم که استخدام های قراردادی از نظر ساعات کاری نیز دو دسته‌اند. قراردادهای تمام‌ وقت که در آن کارگر متعهد می‌شود ۸ ساعت در روز و ۴۴ ساعت در هفته کار کند و قراردادهای پاره‌ وقت یا نیمه‌ وقت که به هر میزان کاری که کمتر از ۷ ساعت و ۲۰ دقیقه در روز و ۴۴ ساعت در هفته باشد تعلق می‌گیرد.

مزایا و معایب استخدام قراردادی

برای این که بدانید مزایا و معایب استخدام قراردادی چیست، ابتدا باید به این نکته توجه کنید که استخدام قراردادی ضعیف‌ترین نوع استخدام برای کارگر است و کارفرما مسئولیت چندانی در قبال نیروهای قراردادی خود ندارد.

نیروی پیمانی در یک سازمان دولتی شماره پرسنلی دریافت می‌کند و همین موضوع قدری بر اعتبار کار او می‌افزاید اما سازمان‌ها هیچ مسئولیتی در قبال نیروی قراردادی ندارند. از اصلی‌ترین معایب استخدام قراردادی می‌توان به این اشاره کرد که کارفرما در صورت تمایل به‌ راحتی می‌تواند نسبت به اخراج نیروی قراردادی اقدام کند و حتی پس از 10 سال کار، هیچ خبری از پاداش، سنوات و بازنشستگی نخواهد بود.

همین آزادی کارفرما در اخراج نیروی قراردادی است که احساس امنیت شغلی را برای این افراد کاهش می‌دهد و از معایب استخدام قراردادی برشمرده می‌شود. شرایط مرخصی برای نیروهای قراردادی با توافق بین طرفین تعیین و در قرارداد مندرج می‌شود و باز هم کارفرما دست بالا را دارد و می‌تواند خواسته‌های شما را در این مورد نپذیرد. حقوق یک نیروی قراردادی نسبت به حقوق نیرویی که استخدام پیمانی است در پست یکسان و با سابقه مشابه، کمتر است و شامل مزایا هم نمی‌شود.

قوانین استخدام قراردادی چیست؟

قبل استخدام به صورت قراردادی باید بدانید که قوانین استخدام قراردادی چیست؛ یکی از قوانین اصلی این نوع استخدام مربوط به دستگاه‌های دولتی است. همان‌طور که پیش‌تر گفتیم، مراکز و ادارات دولتی نمی‌توانند بیش از 10% کل پست‌های سازمانی مصوب خود، نیروی قراردادی استخدام کنند و تا زمانی که تعداد کارکنان قراردادی به زیر سقف معین نیاید، نمی‌توانند اقدام به استخدام نیروی قراردادی جدید بکنند حتی اگر نیاز به نیرو داشته باشند و مجبور به استخدام سریع شوند.

همچنین به‌كارگيری نيروهای قراردادی برای واحدهای دستگاه‌های اجرايی ملی یا استانی كه از نظر بودجه مستقل هستند نیز با نسبت 10% پست‌هاي مصوب است و جابجايی نیروها بين این واحدها در صورت رعايت سقف موردنظر در سازمان مقصد، با تاييد بالاترين مقام اجرايی آن دستگاه اجرايی ممکن است.

نکته دیگر این که قرارداد انجام كار معين یا قرارداد ساعتی که با افراد واجد شرايط بسته می‌شود، تنها در دستگاه اجرايی طرف قرارداد اعتبار دارد و جابه‌جايی و انتقال اين نيروها بین دستگاه‌های مختلف مجاز نيست. استخدام اين افراد در دستگاه‌های اجرايی ديگر، تنها با رعايت ضوابط اين بخشنامه امکان‌پذیر است.

سخن پایانی

شرایط استخدام قراردادی برای کارگر دشوار است اما به علت آزادی‌هایی که به کارفرما می‌دهد، مورد توجه بسیاری از استخدام‌کنندگان قرار می‌گیرد. در صورتی که تصمیم گرفتید به‌صورت قراردادی به استخدام شرکت یا سازمانی درآیید، حتما درباره قوانین استخدام قراردادی مطالعه کنید و از معایب استخدام قراردادی آگاه باشید تا بتوانید در شرایط مناسبی کار کنید و مظلوم واقع نشوید.